طبق آمار اعلام شده از سوی آمریکا، هر 40 ثانیه یک بار یک فرد آمریکایی دچار حمله قلبی می‌شود. این یعنی اینکه ریسک بروز این مشکل نه تنها در آمریکا، بلکه در جهان و کشور ایران بسیار زیاد است. حمله یا سکته قلبی یکی از بیماری‌های شایع در جهان است که نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد. افرادی که علائم حمله قلبی را مشاهده می‌کنند، باید در عرض چند دقیقه با اورژانس تماس بگیرند تا مراقبت‌های پزشکی برای فرد خیلی سریع آغاز شود. در غیر این صورت احتمال مرگ در اثر حمله قلبی وجود دارد. متاسفانه بسیاری از دلایل مرگ و میر در اثر حمله و سکته قلبی مربوط به عدم آگاهی مردم است. این مطلب جنبه آموزشی و اطلاع رسانی دارد، در صورت مشکل به دکتر قلب و عروق مراجعه کنید. اگر مردم آگاهی کامل در مورد علائم سکته قلبی، نحوه درمان و پیشگیری داشته باشند، هم می‌توانند به سلامت خودشان کمک کنند؛ هم باعث پیشگیری از خطرات جدی سلامتی برای عزیزان خود شوند. در ادامه این مقاله با هدف افزایش آگاهی مردم در مورد سکته قلبی، قصد داریم اطلاعات کامل و جامعی را در این مورد به شما ارائه کنیم.
حمله قلبی چیست؟
حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد، یکی از بیماری‌های قلبی و عروقی است که می‌تواند در اثر دریافت نکردن خون توسط بخشی از عضله قلب رخ بدهد. هر چه زمان بیشتری برای بازگرداندن جریان خون به قلب بگذرد، آسیب به عضله قلب بیشتر خواهد شد. حمله قلبی در اثر بیماری عروق کرونری رخ می‌دهد. در واقع در صورتی که شریان عروق کرونری مسدود شوند، احتمال اینکه سکته قلبی رخ بدهد بسیار زیاد است. علت کمتر شایع حمله قلبی نیز می‌تواند اسپاسم شدید و انقباض ناگهانی شریان کرونر باشد که باعث مسدود شدن جریان خون به عضله قلب می‌گردد.
حمله قلبی چگونه است؟
یکی از مهمترین مواردی که افراد باید در مورد حمله قلبی بدانند این است که در هنگام بروز این مشکل چه احساسی دارند؟ این حمله در ابتدا با درد شدید قفسه سینه احساس می‌شود. به طوری که احساس می‌کنید، شخصی به شدت قفسه سینه شما را فشار می‌دهد یا وزنه سنگینی را روی قفسه سینه خودتان تحمل کنید. ممکن است برای مدتی این درد ادامه داشته باشد. همچنین ممکن است در حین حمله قلبی احساس ضعف و سرگیجه داشته باشید و بیهوش شوید. ممکن است شروع به تعریق زیاد در اثر حمله قلبی کنید یا ایجاد شاهد درد خفیف در کف، گردن، کمر و بازوهای خود داشته باشید. تنگی نفس و عدم امکان نفس کشیدن صحیح نیز از جمله مشکلات ناشی از حمله قلبی می‌باشند.
تفاوت حمله قلبی و سکته قلبی
در میان عامه مردم، حمله قلبی و سکته قلبی مشابه هستند و تفاوتی میان آن‌ها وجود ندارد؛ ولی واقعیت این است که حمله قلبی در شرایطی اتفاق می‌افتد که یکی از عروق خونی شریان کرونر دچار انسداد شوند و خونرسانی به قلب مختل شود؛ اما سکته قلبی در اثر ایجاد نقص در فعالیت الکتریکی قلب رخ می‌دهد و با حمله قلبی متفاوت است. البته میزان اهمیت حمله و سکته قلبی تا حد زیادی با یکدیگر مشابه بوده و هر دو در نهایت می‌توانند باعث آسیب به عضله‌های قلب شوند. به همین خاطر تفاوت چندانی میان این دو مشکل وجود ندارد و باید به محض مشاهده علائم با یک پزشک متخصص و اورژانس مشورت کنید.
انواع حمله قلبی
حمله قلبی به دلیل گرفتگی در عروق کرونر اتفاق می‌افتد و می‌تواند یک سری علائم خاص را به همراه داشته باشد. حمله‌های قلبی می‌توانند باعث ایجاد علائم خاصی شوند که توجه به آن‌ها بسیار حائز اهمیت است. شدت این مشکل نیز می‌تواند بسته به نوع حمله، متفاوت باشد. در ادامه شما را با انواع حمله قلبی آشنا می‌کنیم.
گرفتگی عروق کرونر (آنژین ناپایدار)
یکی از انواع حمله‌های قلبی که باید بیشتر در مورد آن اطلاعات کسب کنید، گرفتگی عروق کرونر است. حمله حاد عروقی کرونری در چنین شرایطی به وجود می‌آید و فرد ممکن است حتی در زمان استراحت نیز درد در قفسه سینه را تجربه کند. همچنین بیمار ممکن است مدت زمان طولانی‌تری درد را تجربه کند. معمولا درمان این بیماری با دارو امکان پذیر نیست و باید روش‌های درمانی متفاوتی در نظر گرفته شود. آنژین ناپایدار که در اثر گرفتگی عروق کرونر به وجود می‌آید، علائم غیر یکنواخت دارد و ممکن است در هنگام استراحت علائم بیشتری را تجربه کنید. اما آنژین پایدار، یکی از انواع آنژین‌های قلبی است که معمولا با فعالیت بدنی در ارتباط است. به طوری که اگر افراد ورزش کنند و یا فعالیت بدنی شدید داشته باشند، علائم این مشکل بروز پیدا می‌کند.
انفارکتوس میوکارد (ST (STEMI
انفارکتوس میوکارد (ST (STEMI یکی از انواع حمله‌های قلبی است که در آن فقط یکی از شریان‌های اصلی قلب دچار آسیب و گرفتگی شده است. به همین خاطر اجازه رسیدن خون، اکسیژن و مواد مغذی به عضله قلب وجود ندارد و همین موضوع می‌تواند باعث حاد شدن این بیماری شود. متاسفانه در اثر این مشکل احتمال بروز آریتمی بطنی وجود دارد و همین امر ریسک بروز ایست قلبی را افزایش خواهد داد.
انفارکتوس میوکارد ( ST (NSTEMI
انفارکتوس میوکارد ( ST (NSTEMIیکی دیگر از شرایط حمله قلبی است که در آن فرد بیماری قلبی با شدت متوقف دارد. در واقع در چنین شرایطی یک شریان خون به صورت جزئی دچار انسداد می‌شود و علائم مشابهی با نوع شدید را به وجود می‌آید. با این حال به دلیل اینکه یکی از شریان‌های خون به صورت جزئی دچار انسداد می‌شود، شدت آسیب به عضلات قلب بسیار کاهش پیدا می‌کند. به همین خاطر برای درمان بیماری به سرعت اقدام نمود.
علائم سکته یا حمله قلبی
یکی از مهمترین موضوعاتی که باید در مورد سکته قلبی به مردم اطلاع رسانی شود، علائم این نوع سکته است. در این صورت مردم در صورت مشاهده این علائم در خودشان و سایر افرادی که در کنار آن‌ها حضور دارند، می‌توانند به سرعت با اورژانس تماس بگیرند و از آسیب به عضلات قلب جلوگیری کنند. از جمله علائم حمله قلبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد در قفسه سینه
- احساس فشار، سنگینی و فشردگی در قفسه سینه
- درد در سایر قسمت‌های بدن از جمله قفسه سینه، بازوها، فک، گردن، پشت و شکم
- احساس سبکی سر یا سرگیجه
- تعریق بیش از حد
- تنگی نفس
- احساس حالت تهوع و یا داشتن استفراغ
- احساس شدید اضطراب مانند حمله پانیک
- سرفه یا خس خس سینه
معمولا درد در قفسه سینه بسیار شدید است. اما بعضی از افراد ممکن است یک درد جزئی مشابه با درد سوء هاضمه را تجربه کنند. در حالی که شایع‌ترین علامت سکته قلبی، درد در قفسه سینه است؛ اما این علائم می‌توانند از فرد با فرد دیگری متفاوت باشند. بعضی از افراد ممکن است علائم دیگری همچون تنگی نفس، کمردرد، درد در فک و … داشته باشند. با این حال مهم این است که در صورت مشاهده این علائم، حتما با پزشک متخصص مشورت نمایید و در اسرع وقت با اورژانس تماس بگیرید.
علائم حمله قلبی در زنان
اگرچه به طور دقیق مشخص نیست که آیا علائم حمله قلبی در زنان با مردان متفاوت است یا خیر، اما در برخی از موارد دیده شده است که برخی از بانوان هیچ یک از علائم ناشی از حمله قلبی را تجربه نمی‌کنند و یا شاهد تعداد محدودی از این علائم هستند. درد، فشار و ناراحتی شدید در قفسه سینه از جمله علائم ناشی از سکته قلبی در زنان محسوب می‌شوند. با این وجود ممکن است برخی از زنان بدون داشتن درد در قفسه سینه علائم زیر را تجربه کنند. در هر صورت هم برای آقایان و هم برای خانم‌ها ضرورتی وجود ندارد که به دنبال تمامی علائم سکته قلبی باشیم. چرا که معمولا یک یا دو مورد از این علائم برای تشخیص این مشکل کافی هستند.
- تنگی نفس
- سرگیجه و غش
- خستگی مفرط و بدون دلیل خاص
- خستگی در طول چند روز متوالی
- احساس درد ناحیه شکم
- احساس سوزش در سر دل
- درد در ناحیه گردن
- درد در ناحیه فک، شانه و پشت
- حالت تهوع و استفراغ
- درد و ناراحتی در دو بازو
در هر صورت باید توجه داشته باشید که شایع‌ترین علائم سکته قلبی در زنان و مردان با یکدیگر یکسان است. بنابراین ضرورتی وجود ندارد که به دنبال نشانه‌های عجیب و غریب برای سکته قلبی در زنان باشید. البته دیده شده است که سکته قلبی خاموش در زنان بیشتر است. همچنین بعضی از بیماری‌های زنان از جمله سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌توانند ریسک بروز این حمله را افزایش دهند. زنان در دوران یائسگی نیز بیشتر از زمان‌های دیگر در معرض حمله قلبی قرار دارند که این موضوع بیشتر به علت تغییر هورمون در بدن آن‌ها می‌باشد.
علائم حمله قلبی در جوانان
متاسفانه یکی از بیماری‌های شایع در جوانان که حتی در برخی از مواقع باعث بروز مرگ نیز می‌شود، حمله قلبی است. باور اشتباهی که در میان مردم وجود دارد این است که جوانان در معرض سکته یا حمله قلبی نیستند و همین موضوع باعث می‌شود به محض اینکه علائمی در جوانان به وجود می‌آیند که هشداردهنده حمله و سکته قلبی هستند، افراد به آن‌ها توجهی نکنند؛ اما این باور کاملا اشتباه بوده و ممکن است هر یک از جوانان در صورت مشاهده علائم زیر در معرض حمله و سکته قلبی باشند.
- ناتوانی در فعالیت حرکتی
- تنگی نفس
- درد در قفسه سینه به ویژه در هنگام فعالیت
- عرض کردن بیش از حد
- آبی شدن اطراف لثه‌ها و زبان
- از حال رفتن
- تپش قلب
- سرگیجه هنگام ورزش
علائم سکته قلبی خفیف در مردان
در شرایطی که انسداد نسبی و جزئی در عروق کرونر اتفاق بیفتد، سکته قلبی خفیف رخ می‌دهد. در چنین شرایطی ممکن است علائم ایجاد شده خفیف و موقتی باشند و به مرور زمان از بین بروند. با این حال بسیار مهم است که حتی با وجود خفیف بودن علائم سکته قلبی، به فکر درمان به موقع و مراجعه سریع به پزشک باشید. از جمله علائم سکته قلبی خفیف در مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- احساس درد در قفسه سینه و فشار و سنگینی به مدت چند دقیقه یا به صورت عود شونده
- بروز درد در ناحیه حلق
- سوء هاضمه و رفلاکس معده
- خستگی زیاد
- تنگی نفس در هنگام بروز درد در قفسه سینه
- ناراحتی در قسمت پشت کمر، فک، گردن و نواحی بالاتنه و معده
- احساس سبکی سر
- حالت تهوع
- تعریق سرد
علائم ایست قلبی
در ابتدا باید توضیح دهیم که ایست قلبی با سکته قلبی متفاوت است. در حمله یا همان سکته قلبی، رگ‌های مسدود شده باعث ایجاد مشکل می‌شوند. به طوری که این رگ‌ها با پلاک‌های چربی، لخته‌های خونی و … مسدود می‌شوند و این موضوع باعث ایجاد مشکل در قلب می‌شود و جریان الکتریکی که باید به صورت اصولی در قلب پخش شود، دچار مشکل خواهد شد. ایست قلبی به عدم خونرسانی به قلب گفته می‌شود. در این صورت قلب به یکباره از کار می‌افتد و دیگر نمی‌تواند کار پمپاژ و ارسال خون را به سایر اندام‌های بدن انجام دهد. در صورت عدم درمان فوری، ایست قلبی می‌تواند باعث مرگ شود. معمولا درمان ایست قلبی با کمک دستگاه دفیبریلاتور یا مالش قفسه سینه انجام خواهد شد. در این صورت قلب دوباره حرکت خود را آغاز می‌کند و علائم ایست قلبی از بین می‌روند. از جمله علائم ایست قلبی که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- بالا رفتن ضربان قلب
- درد در قفسه سینه
- سرگیجه
- سبکی سر
- تنگی نفس
- از دست دادن هوشیاری
- احساس ناراحتی در معده و استفراغ
- از بین رفتن نبض
- افتادن و از بین رفتن تعادل
این علائم عمدتا بعد از اتفاق افتادن ایست قلبی رخ می‌دهند و می‌توانند خطرات بسیار زیادی را به همراه داشته باشند. اما در صورتی که احساس ناراحتی در قفسه سینه داشتید و شاهد تپش قلب، ضعف و بی حالی، تنگی نفس و علائم این چنینی بودید و این علائم خفیف بودند؛ حتما به اورژانس مراجعه کنید. چرا که این علائم می‌توانند نشانه‌هایی از ایست قلبی در آینده باشند. 
بیشتر بخوانید:۱۰ علت ورم پای راست که باید بدانید
در صورت حمله قلبی چه کنیم؟
مهمترین کاری که باید در صورت مشاهده علائم حمله قلبی انجام دهید، تماس فوری با 115 است. چرا که یک زمان طلایی برای نجات آسیب به عضله قلب وجود دارد و باید حتما این زمان طلایی غنیمت شمرده شود تا از خطرات جانی در اثر حمله و سکته قلبی جلوگیری شود. در صورتی که این علائم را در فرد دیگری مشاهده کردید، سعی نکنید که فرد را به آرامش دعوت کنید و دلیل بروز این مشکل را استرس و یا اضطراب بدانید. متاسفانه جدی نگرفتن علائم ناشی از حمله قلبی می‌توانند مهمترین عاملی باشد که باعث ایجاد مرگ و میر در اثر سکته قلبی می‌شود. در برخی از موارد حمله قلبی با احیای قلبی بهبود پیدا می‌کند. می‌توان از دستگاه‌های شوک الکتریکی برای بازگرداندن عملکرد صحیح قلب به حالت معمول استفاده کرد. بنابراین مراجعه به موقع به پزشک و اورژانس بسیار حائز اهمیت بوده و توصیه می‌کنیم که سر خود اقدام به مصرف داروها و یا انجام یک سری از اقداماتی که هیچ پایه و اساس علمی ندارند، خودداری کنید.
روش‌های درمان حمله قلبی
حمله قلبی یک مشکل اورژانسی است که برای جلوگیری از آسیب دائمی قلب یا مرگ، نیاز به مراقبت فوری دارد. برای درمان به موقع این مشکل با 115 تماس بگیرید تا مراحل درمان در آمبولانس، منزل و یا بیمارستان آغاز شود. در مرکز اورژانس بیمارستان برای جلوگیری از لخته شدن بیشتر خون در قلب و کاهش فشار وارد شده به قلب، داروهایی به بیمار داده می‌شوند. این داروها می‌توانند لخته‌های خونی را دفع کنند و از جمع شدن پلاکت‌ها و چسبیدن آن‌ها به عروق خونی جلوگیری کنند. این داروها باید در عرض 1 الی 2 ساعت از شروع حمله قلبی دریافت شوند تا اثربخشی خود را بگذارند و از آسیب به عضلات قلب جلوگیری شود. از جمله داروهایی که می‌توانند برای درمان علائم سکته قلبی مورد استفاده قرار گیرند، شامل موارد زیر هستند:
- آسپرین: این دارو برای جلوگیری از لخته شدن خون مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌تواند حمله قلبی را بدتر کند.
- سایر داروهای ضدپلاکت خون مانند کلوپیدوگرل (پلاویکس)، پراسوگرل (افینت) یا تیکاگرلور (بریلینتا) برای توقف لخته شدن خون
- درمان ترومبولیتیک یا شکستن لخته‌های خون برای حل کردن لخته‌های خون در شریان‌های قلب
- ترکیبی از داروهای مختلف: ممکن است بسته به نظر پزشک نیاز باشد که چندین دارو به صورت همزمان مصرف شوند تا رگ‌های خونی گشاد شوند، درد کاهش پیدا کند و از ریتم‌های قلبی خطرناک جلوگیری شود.
به غیر از درمان‌های فوری که در اورژانس انجام می‌شوند، روش‌های درمانی دیگری نیز برای سکته قلبی وجود دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کاتتریزاسیون قلبی
کاتتریزاسیون قلبی یکی از روش‌های درمان سکته قلبی است. در این روش می‌توان تصویری از شریان‌های مسدود شده را مشاهده کرد. همچنین علاوه بر این موضوع امکان استفاده از آنژیوگرافی یا استنت گذاری برای باز کردن شریان‌های باریک و مسدود شده وجود دارد.
آنژیوپلاستی با بالون
آنژیوپلاستی با بالون از جمله روش‌های درمان حمله قلبی است. این روش درمانی می‌تواند با کمک یک کاتتر که نوک آن بالون قرار گرفته است، انجام شود. در این روش کاتتر از طریق شریان بازویی یا داخل ران به سمت قلب هدایت می‌شود و تا مکانی که پلاک‌ها باعث مسدود شدن رگ‌ها شده‌اند، ادامه پیدا می‌کند. سپس این کاتتر باعث باز شدن عروق خونی شود و می‌توان در صورت نیاز با باد کردن بالون، دیواره‌های سرخرگ را بزرگ‌تر کرد و انتقال جریان خون را بهبود بخشید. معمولا بالون گذاری با کمک استنت گذاری انجام می‌شود تا عملکرد هر دو بهبود پیدا کند.
قرار دادن استنت
استنت یک قطعه فلزی است که می‌تواند در هنگام قرار گرفتن در رگ‌های خونی باز شود و جریان خون را به صورت صحیح انتقال دهد. استنت در واقع یک قطعه فلزی است که در جداره رگ‌های خونی قرار می‌گیرد و آن را باز نگه می‌دارد. برای قرار دادن استنت در رگ‌های خونی، از یک کاتتر استفاده می‌شود. استنت با کمک کاتتر به محل مورد نظر ارسال می‌شود و سپس کاتتر با کمک بالون استنت را به دیواره رگ می‌چسباند. استنت قبل از ورود به رگ مانند یک جسم جمع شده است، اما پس از ورود به رگ باز می‌شود و مانند یک لوله فلزی از انسداد مجدد شریان جلوگیری می‌کند.
جراحی بای پس
در صورتی که امکان باز کردن رگ‌ها با کمک بالون و استنت وجود نداشته باشد، می‌توان جراحی بای پس را انجام داد. جراحی بای پس یکی از عمل‌های جراحی رایج در قلب است. در این روش بخشی از رگ که دچار انسداد شده بریده می‌شود و دو بخش از رگ به یکدیگر اتصال داده می‌شوند. یا اینکه ممکن است یک تکه از رگ از بخش‌های دیگر بدن مانند پاها گرفته شود و سپس قبل و بعد از رگ مسدود شده این رگ قرار داده خواهد شد. از این رو جریان خون در یک مسیر جدید و به غیر از مسیر اصلی رگ دارای گرفتگی اتفاق می‌افتد.
استفاده از باتری یا ضربان ساز قلب
در برخی از مواقع که بخشی از عضله قلب به طور کامل از بین رفته و عملکرد خود را از دست داده است، می‌توان از باتری یا ضربان ساز قلب استفاده کرد. در چنین شرایطی یک دستگاه ضربان ساز یا باتری در قلب قرار داده می‌شود که می‌تواند به ثابت نگه داشتن ریتم قلب کمک کند. اگر یک آریتمی خطرناک در فرد رخ بدهد، می‌توان از شوک الکتریکی نیز برای بهبود بیمار استفاده کرد.
برای درمان سکته قلبی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
یکی از سوالات اصلی بیماران برای درمان حمله و سکته قلبی، این است که چه پزشکی را بدین منظور انتخاب کنند. در اولین قدم و به محض مشاهده علائم سکته قلبی حتما باید به پزشک اورژانس مراجعه کنید تا با انجام معاینات پزشکی، اقدامات درمانی تا 1 الی 2 ساعت پس از سکته قلبی انجام شوند. اما در صورتی که اقدامات اورژانسی برای درمان سکته قلبی انجام شده‌اند، می‌توانید برای دنبال کردن بهترین روش درمانی و پیشگیری از شدت گرفتن این بیماری، با پزشکان متخصص قلب و عروق در ارتباط باشید. اکثر پزشکان متخصص و فوق تخصص قلب و عروق برای درمان حمله قلبی اقدامات خوبی را انجام می‌دهند؛ اما در صورت نیاز می‌توانید به پزشکانی مراجعه کنید که دارای بورد تخصصی در زمینه ایسکمی نیز هستند. در این صورت از بهترین روش‌های درمانی حمله قلبی بهره مند خواهید شد. در برخی از مواقع دیده شده است که افراد علائم حمله قلبی را مشاهده می‌کنند، اما در واقعیت مشکل در قلب نبوده و مشکلاتی مانند حمله پانیک، مشکل در معده و سیستم گوارش و … باعث ایجاد این موارد از علائم شده‌اند. در این صورت ممکن است پزشک بیمار را به سایر پزشکان متخصص از جمله روانپزشک، متخصص داخلی و یا گوارش ارجاع دهد.
پیشگیری از سکته قلبی
سکته قلبی از جمله بیماری‌های نگران کننده‌ای است که می‌تواند باعث ایجاد خطرات جانی نیز شود. هرگز برای انجام اقدامات پیشگیری کننده از سکته و حمله قلبی دیر نیست؛ حتی اگر قبلا این بیماری را تجربه کرده باشید. از جمله روش‌های پیشگیری از سکته قلبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- داشتن سبک زندگی سالم. بهترین کار برای حفظ سلامتی، داشتن یک سبک زندگی سالم است. افرادی که بتوانند رژیم غذایی سالم خود را برای وزن خود حفظ کنند و ورزش منظم داشته باشند، می‌توانند از بروز حمله و سایر بیماری‌های قلبی و عروقی نیز جلوگیری کنند.
- مدیریت شرایط خاص سلامتی. افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای خاص مانند دیابت، فشار خون بالا، گرفتگی عروق کرونر و … هستند، باید دقت بیشتری به سلامت خودشان داشته باشند و از ارائه دهندگان مراقبت‌های پزشکی برای درمان این بیماری‌ها کمک بگیرند. چرا که این بیماری‌ها می‌توانند ریسک ابتلا به سکته قلبی را افزایش دهند.
- مصرف داروها طبق دستور. حمله قلبی می‌تواند در اثر عدم مصرف داروهای رقیق کننده خون و یا سایر داروهای درمان کننده مشکلات قلبی و عروقی رخ بدهد. برای جلوگیری از بروز این مشکل، حتما داروهایی که پزشک به شما توصیه است را مصرف کنید.
پیشگیری از سکته قلبی مجدد
پیشگیری از سکته قلبی در واقع با دو هدف انجام می‌شود. اولین هدف پیشگیری از بروز این مشکل در افراد است که تا به حال این بیماری را تجربه نکرده‌اند، دومین هدف هم پیشگیری از بروز سکته قلبی مجدد در افرادی است که قبلا این مشکل را تجربه نموده‌اند. برای پیشگیری از سکته قلبی مجدد باید همان اقدامات معمولی که برای پیشگیری از حمله قلبی هستند را انجام دهید. رعایت نکات توصیه شده توسط پزشک نیز اهمیت بسیار زیادی در پیشگیری از بروز این مشکل دارد و باید حتما به آن‌ها توجه داشته باشید.
- فعالیت بدنی: یکی از اقدامات پیشگیری کننده از حمله قلبی مجدد، داشتن فعالیت بدنی منظم است. البته فعالیت بدنی باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. ممکن است پزشک از شما بخواهد که تا مدتی از انجام ورزش و فعالیت جنسی خودداری کنید.
- تغییرات در سبک زندگی: داشتن یک رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی، ترک سیگار و مدیریت استرس از جمله اقداماتی هستند که باید بهبود سلامت قلب و بهبود کیفیت زندگی خودتان انجام دهید. در مورد ایجاد تغییرات در سبک زندگی حتما با پزشک خود مشورت کنید تا توصیه‌های لازم در این زمینه به شما داده شود.
- توانبخشی قلبی و عروقی: توانبخشی یکی از برنامه‌های مهم برای بهبود عملکرد قلب است. پس از نارسایی قلبی، حمله قلبی و سکته، مراجعه به یک مرکز توانبخشی قلبی و عروقی برای بازگرداندن صحیح عملکرد قلب و عروق بسیار حائز اهمیت است می‌باشند.
داروهای پیشگیری از سکته قلبی
یکی از اقدامات پیشگیری از حمله قلبی، مصرف داروهای پیشگیری کننده است. همانطور که چندین بار در این مقاله توضیح داده شد، سکته قلبی معمولا در اثر گرفتگی رگ‌های عروق کرونر اتفاق می‌افتد و همین موضوع ایجاب می‌کند که برای پیشگیری از این بیماری، حتما از داروهایی استفاده شود که می‌توانند پلاک‌های خونی را کاهش دهند و از تجمع لخته‌های خونی در جداره‌های رگ‌های خونی جلوگیری نمایند. از جمله معروف‌ترین داروهای پیشگیری از سکته قلبی می‌توان به داروی آسپرین و سایر داروهای ضد انعقاد خون اشاره کرد. این داروها ریسک انعقاد خون را کاهش می‌دهند و باعث جلوگیری از سکته قلبی خواهند شد. با این حال مصرف داروهای ضد انعقاد خون بدون توصیه پزشک نیز مفید نبوده و می‌تواند مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد. از این رو حتما برای مصرف داروهای شیمیایی و گیاهی برای پیشگیری از سکته قلبی با پزشک متخصص در ارتباط باشید.
روش‌های تشخیص سکته قلبی
برای تشخیص سکته قلبی ابتدا باید به علائم بیمار توجه شود. پزشک ممکن است علائم این مشکل را با انجام روش‌های تشخیصی زیر مورد بررسی قرار دهد.
- نوار قلب: یکی از روش‌های تشخیص سکته قلبی، نوار قلب است. این آزمایش ساده می‌تواند فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کرده و به پزشک اعلام کند که چقدر عضله قلب آسیب دیده و بخش آسیب دیدگی نیز در کجاست. نوار قلب بسیار ساده و بدون نیاز به انجام اقدام خاصی ثبت خواهد شد.
- آزمایش خون: یکی دیگر از بهترین روش‌های تشخیص حمله قلبی و بررسی روند بهبودی، انجام یک سری آزمایش خون هر 4 الی 8 ساعت یکبار است. آنزیم‌های مختلفی در بدن وجود دارند که میزان مختلف آن‌ها می‌تواند نشان دهنده سطح درگیری قلب باشد. به همین خاطر معمولا در مراکز بیمارستانی برای تشخیص شرایط سیستم قلب و عروق و جلوگیری از حمله قلبی مجدد، آزمایش خون به صورت منظم انجام می‌شود. مهمترین فاکتوری که می‌تواند برای تشخیص حمله قلبی در خون مورد بررسی قرار گیرد، تروپونین است. تروپونین یک پروتئین در سلول‌های قلب است. این پروتئین در اثر کمبود خونرسانی به عضله قلب آزاد خواهد شد.
- اکوکاردیوگرافی: یکی از روش‌های دیگر برای تشخیص سکته قلبی، اکوکاردیوگرافی است. در این آزمایش، امواج صوتی منعکس شده از عضله قلب ثبت می‌شوند که تصاویر مورد نظر ایجاد شوند. می‌توان از اکوکاردیوگافی در حین و بعد از حمله قلبی استفاده کرد تا بتوان میزان پمپاژ قلب را مورد بررسی قرار داد. در این صورت پزشک می‌تواند متوجه شود که کدام یک از بخش‌های قلب دچار آسیب شده‌اند و آیا دریچه‌های قلبی سالم هستند یا خیر.
- کاتتریزاسیون قلبی: اگر داروها نتوانند در کنترل علائم حمله قلبی موثر باشند، ممکن است بیمار در اولین ساعات حمله قلبی به کاتتریزاسیون قلبی نیاز داشته باشد که به این فرآیند، کاتتر قلبی نیز گفته می‌شود. این روش هم برای تشخیص و هم برای درمان رگ‌های گرفته شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدین صورت که کاتتر وارد رگ‌های عروق کرونری گرفته می‌شود و آن‌ها را باز می‌کند.
در این روش برای تشخیص حمله قلبی یک کاتتر که یک لوله نازک و توخالی است در یک رگ خونی در کشاله ران یا مچ دست قرار داده می‌شود و تا قلب هدایت می‌شود. سپس پزشک می‌انسدادهای ایجاد شده در عروق خون را که اغلب با آنژیوپلاستی یا استنت برای باز کردن شریان و بازگرداندن جریان خون درمان می‌شوند، شناسایی کند.
- تست استرس: یکی دیگر از روش‌های تشخیصی حمله قلبی، تست استرس است. در این شرایط پزشک می‌تواند یک آزمایش تردمیل انجام دهد تا بررسی کند که نواحی قلب در معرض خطر حمله قلبی قرار دارند را خیر.
- آنژیوگرافی: لخته یا چربی خونی که جریان خون را به قلب شما مسدود می‌کند، عامل حمله قلبی است. آنژیوگرافی آزمایشی است که می‌تواند نواحی مسدود شده با لخته خون را مشخص کند.
- سی تی اسکن: اگرچه سایر روش‌های توضیح داده شده برای تشخیص حمله قلبی مهم هستند؛ اما آزمایش سی تی اسکن قلب می‌تواند تصویری از قلب شما را با جزئیات بسیار به پزشک نشان می‌دهد.
- اسکن قلب هسته‌ای: در طی این آزمایش پزشکان یک رنگ رادیواکتیو را به قلب بیمار تزریق می‌کنند.. سپس از سی تی اسکن یا پت اسکن برای گرفتن عکس‌های پیشرفته از قلب استفاده می‌شود. اسکن قلب هسته‌ای یک تصویر رنگی از قلب بیمار را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
علل سکته قلبی
بیماری عروق کرونر قلب (CHD) اولین و مهمترین دلیل سکته قلبی است. این بیماری به شرایطی گفته می‌شود که رگ‌های خونی اصلی قلب به نام شریان‌های کرونری که میزان خون مورد نیاز عضله قلب را تامین می‌کنند، با تجمع رسوبات مواد چرب و پلاک‌های خونی مسدود شوند. قبل از اینکه حمله قلبی اتفاق بیفتد، یکی از این پلاک‌ها دچار پارگی می‌شود و لخته خون ایجاد خواهد شد. لخته خون ممکن است جریان خون به قلب را مسدود کند و باعث ایجاد حمله قلبی شود. اگرچه دلیل اصلی سکته قلبی، گرفتگی عروق کرونر است؛ اما ریسک فاکتورهای مختلف دیگری نیز وجود دارند که باعث افزایش خطر سکته مغزی می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن. مردان بالای 45 سال و زنان بالای 55 سال بیشتر از بقیه افراد در معرض خطر ابتلا به حمله قلبی قرار دارند.
- مصرف تنباکو. سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار، می‌تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
- فشار خون بالا. فشار خون بالا می‌تواند باعث آسیب به شریان‌هایی شود که منتهی به قلب هستند. فشار خون بالا در اثر چاقی، کلسترول خون بالا و دیابت نیز رخ می‌دهد که هر کدام از این موارد فاکتورهایی برای افزایش ریسک سکته قلبی هستند.
- کلسترول یا تری گلیسیرید بالا. سطح بالای کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) که با نام کلسترول بد شناخته می‌شود، به احتمال زیاد باعث باریک شدن شریان‌ها می‌شود. سطح بالای برخی از چربی‌های خون به نام تری گلیسیرید نیز خطر ابتلا به حمله قلبی را در زنان و مردان افزایش پیدا می‌دهد. این در حالی است که اگر سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) – یا کلسترول خوب در محدوده استاندارد باشد، خطر حمله قلبی ممکن است کاهش یابد.
- چاقی. چاقی با فشار خون بالا، دیابت، سطوح بالای تری گلیسیرید و کلسترول بد و سطوح پایین کلسترول خوب در ارتباط است و همین موضوع باعث شده تا افراد چاق بیشتر از سایر افراد در معرض حمله قلبی باشند.
- دیابت. در صورتی که انسولین کافی در بدن ترشح نشود، ریسک حمله قلبی افزایش پیدا خواهد کرد. در چنین شرایطی فرد دارای بیماری دیابت می‌باشد.
- سندرم متابولیک. سندرم متابولیک باعث چاقی در کمر، فشار خون بالا، تری گلیسیرید بالا، قند خون و افزایش کلسترول می‌شود. افرادی که دارای سندرم متابولیک هستند، دو برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض حمله قلبی می‌باشند.
- سابقه خانوادگی حملات قلبی. اگر برادر، خواهر، والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ (در سن 55 سالگی برای مردان و در سن 65 سالگی برای زنان) یک بار حمله قلبی داشته باشند، ممکن است اعضای خانواده در معرض خطر بیشتری به حمله قلبی قرار داشته باشند.
- ورزش ناکافی. کمبود فعالیت بدنی (سبک زندگی کم تحرک) با خطر بیشتر حمله قلبی مرتبط است. ورزش منظم سلامت قلب را بهبود می‌بخشد و باعث کاهش خطر حمله قلبی می‌شود.
- رژیم غذایی ناسالم. داشتن رژیم غذایی سرشار از قند، چربی حیوانی، غذاهای فرآوری شده، چربی‌های ترانس و نمک خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد. بهتر است برای پیشگیری از سکته قلبی مقدار زیادی میوه، سبزیجات، فیبر و روغن‌های سالم بخورید.
- فشار. استرس عاطفی مانند عصبانیت شدید و شوک روحی، ممکن است خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
- سابقه پره اکلامپسی. این وضعیت باعث افزایش فشار خون در دوران بارداری می‌شود و خطر ابتلا به بیماری قلبی را در طول زندگی افزایش می‌دهد.
- ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی. ابتلا به بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس می‌تواند خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
عوارض سکته قلبی
سکته قلبی به دلیل اینکه خونرسانی به عضلات قلب را محدود می‌کند، می‌تواند عوارض زیادی را به همراه داشته باشد. در واقع آسیبی که به عضله قلب وارد می‌شود، به دلیل عدم خونرسانی به آن می‌باشد. از جمله عوارض سکته و حمله قلبی در افراد مختلف شامل موارد زیر هستند:
- ریتم قلب نامنظم یا غیر معمول (آریتمی). آسیب سکته قلبی به عضلات، می‌تواند بر نحوه حرکت سیگنال‌های الکتریکی در قلب تاثیر داشته باشد و باعث ایجاد تغییرات در ضربان قلب شود. این موضوع به آریتمی معروف است و در برخی از مواقع می‌تواند جدی و کشنده باشد.
- شوک قلبی. این وضعیت نادر زمانی رخ می‌دهد که قلب به طور ناگهانی قادر به پمپاژ خون نباشد.
- نارسایی قلبی. آسیب زیاد به بافت عضله قلب می‌تواند باعث شود که قلب قادر به پمپاژ کردن خون نباشد. نارسایی قلبی در اثر سکته می‌تواند موقت یا طولانی مدت (مزمن) باشد.
- التهاب بافت کیسه اطراف قلب (پریکاردیت). گاهی اوقات حمله قلبی باعث می‌شود تا عملکرد قلب دچار اختلال شود و سیستم ایمنی نیز پاسخی منفی به بافت‌های خوب داشته باشد.
- ایست قلبی. در این شرایط بدون هیچ هشداری قلب می‌ایستد. تغییر ناگهانی در سیگنال‌های قلب باعث ایست قلبی ناگهانی می‌شود. حمله قلبی خطر ابتلا به این وضعیت تهدید کننده زندگی را افزایش می‌دهد.
روند بهبود پس از سکته قلبی
مدت زمان بهبودی پس از سکته قلبی وابسته به فاکتورهای مختلفی است که از جمله آن‌ها می‌توان به شدت حمله قلبی و میزان آسیبی که به عضلات قلب وارد شده است اشاره کرد. اکثر افراد می‌توانند پس از سکته مغزی به سر کار بروند و کارهای روزمره را انجام دهند؛ اما یک سری محدودیت‌هایی نیز برای افراد در نظر گرفته می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به عدم انجام کارهای سنگین، بلند نکردن اجسام سنگین، کاهش ریتم قلب با ورزش و … اشاره کرد. با ترکیبی از تغییرات سبک زندگی مانند رژیم غذایی سالم، مصرف داروهای گیاهی و شیمیایی و همچنین شرکت در جلسات بازتوانی می‌توان به راحتی به زندگی روزمره پس از حمله قلبی بازگشت. معمولا پس از حمله قلبی افراد باید مدت زمان کوتاهی را در بیمارستان‌ها حضور داشته باشند و پس از آن به منزل می‌روند و مراقبت‌های پزشکی را با کمک داروها و توصیه‌های پزشک در منزل انجام می‌دهند.
